Bu yazı ekonomi hakkında tamamen şahsi fikirlerimi içerir. Her türlü eleştiri, ekleme, çıkarmaya açıktır.
8 bin civarı orta ve büyük ölçekli şirket konkordato ilan etti. Bir nevi battı. Ufak esnafın sayısı meçhul. Bu 8 bin şirket 24 ay boyunca alacaklılarına borçlarını ödemeyecek. Alacağını tahsil edemeyen ve henüz batmamış şirketler de tahsilat yapamadıkları için fazla ayakta kalamayacaklar. Benim görüşüm orta ve büyüklerin yarısına yakını 12 ay içinde gidici.
Vatandaş zaten battı, tüketim azaldı. Tüketim daha da azalınca sürümden kazanma stratejisi fiyattan kazanmaya dönecek. Zor durumdaki şirketler batmamak için fiyat arttırmak zorunda kalacak. Bunlar dışında batan şirketlerin piyasadan çekilmesiyle bazı sektörlerde rekabet azalacağı için hem tekelleşme hem de rakip yokluğunda rahat rahat fiyat arttırmalar olacak. Bu da fiyatları daha çok arttıracak. Kısır döngü yani ve çözümü yok.
Kredilerin neredeyse yarısı batık durumda. Bankaların durumu da iyi değil. Ek olarak mevduat azlığı da bu dönmeyen kredilere eklenince bankaların kasasında, kredisini düzgün ödeyecek adama kredi olarak verecek para da kalmıyor.
Hepsinin üzerine özel sektörün 400 milyar dolar civarı dış borcunu da koyun. Dolar basıp ödeyemeyeceklerine göre dolar düştükçe piyasadan dolar çekip ödeyecekler. Bizim iç piyasada zaten şu an ne kadar döviz dönüyor ki...
Ek olarak dolar düştükçe şirketler dış borçlarını ödemek için piyasadan dolar çekip yine doları yükseltmeye devam edecek siyasi kriz olmasa bile.
Yani zaten iç piyasa battı. Bugünler daha iyi günlerimiz çünkü henüz başında olduğumuz için ağır darbeleri yemedik.
Orta, uzun vade tedbirler alınıp uygulamaya koyulması lazım hemen ama yerel seçimlerden dolayı onları da yapmıyorlar oy kaybı olmaması için, ki bunları yapsalar da geri dönüşü en az 3 yıl. Bu 3 yıl içinde ülkeye sıcak yada soğuk döviz girişi olmazsa iyice battık demek.
Sıcak yada soğuk döviz girişi içinde ya faize abanacaksın ki bu bir yere kadar işe yarar, bir yerden sonra ekonominin daha da içine eder. Yada siyasi ve hukuki istikrarı üst düzeye taşıyacaksın ki yurt dışından döviz getirip ülkeye yatırım yapacak yatırımcıyı ekonomi berbat olsa bile burada siyasi ve hukuki istikrar var, hazır ekonomi göçmüş her şey ucuzken(işçilik dahil) gel yatırım yap krizi fırsata çevir, 3-4 seneye ekonomi toparlandığında kral olursun diye çekebil.
Bizde o da yok maalesef...
Şuan iş gücü olarak Çin'den daha ucuz Türkiye farkında mısınız?
Ama kaç tane firma gelip buraya ucuz üretim yapmak için yeni fabrika açıyor ?
Dünyanın en karışık vergi sistemi bizde, hukuk desen baştakiler ne derse o, yarın öbür gün ters bir durum olsa senin yatırımının başına bir iş gelmeyeceğinin, el konulmayacağının güvencesini alamıyorsun. Ekonomi de zaten çöktü...
Dolar düşsün düşsün diyoruz ama doların düşmesi ne kadar iyi ne kadar kötü düşünmüyoruz. TL bol para döneminde anlamsız şekilde değerliydi. Bu ekonomide TL'nin değer kazanması kazanç değil kayıp olur.
TL değersiz olursa iş gücü ucuz olur, ülkeye yatırım gelme olasılığı artar, işsizlik bir nebze sakinleşir, döviz girişi olur ve en azından yerli şirketler dış borçlarını bir şekilde ödeyip biraz daha nefes alıp iç piyasayı canlandırabilir.
İthal ürünlerin fiyatı arttığı için ithal ürüne olan talep zorunlu olarak azalır bu da cari açığı doğrudan azaltır ve yerli üretime katkı sağlar.
TL değerli olduğu için, daha ucuza geliyor diye samanı bile dolarla ithal etti bu ülke...
Türkiye bu saçma sapan ekonomi politikalarından dolayı bırakın üretim yapıp satmayı kendi kendini bile doyuramayan, yurt dışından gıda alamazsa aç kalacak bir ülke oldu neredeyse.
TL'nin değerinin düşmesiyle en azından bu kötü ekonomi politikalarına rağmen parasızlıktan zorunlu olarak yerli üretime döneriz.
Bunlar olmazsa ve bir şekilde ülkeye küresel olarak para pompalanmaya devam ederse yalancı bahar biraz daha devam eder ama ne kadar uzun süre devam ederse sonucunda o kadar büyük çöküş olur.
Bu yüzden bırakın TL değer kaybetsin, Dolar 6-7-8 olsun. TL ne kadar değer kaybederse bu ülke zorunlu olarak o kadar kendine yetmeyi öğrenecek ve üretim ekonomisine el mahkum o kadar çabuk geçecek.
Cari açık o kadar çabuk azalacak, bilinçsiz tüketim çılgınlığı ve tüketim toplumu da o kadar çabuk ister seve seve ister seve seve bilinçlenecek.
2001 krizinde vatandaşın bireysel kredi ve kredi kartı borcu 9 milyar TL iken şuan 550 milyar TL. Borçlanmaya, bizim olmayan parayı harcamaya, üretmeden tüketmeye o kadar alıştı ki toplum bu süreç yeniden bilinçlenmede çok önemli bir eşik olacak.
Şirketlerin bir kısmı banka ve devleti sömürmekten başka adam gibi katma değer sağlamıyor zaten(devletten teşvik, bankalardan kredi ama sonuç yok) ve bunların neredeyse tamamı bu süreçte batıp en azından ekonomi üzerinden yükü biraz atacak. Ek olarak bu asalak şirketlerden boşalan pazar payını da umarım tekelleşme ile değil de yeni ve dinamik, üretim odaklı şirketler kurulup doldurulur ve en azından 3-5 sene sıkıntı çektikten sonra doğru düzgün bir ekonomi ve üretim kültürümüz olur.
Artısı, eksisi varsa siz ekleyin. Genel olarak, detaya girmeden kendi şahsi görüşlerimi yazdım. Detaylandırıp verileri de eklemeye kalkarsak burada 50 sayfa ekonomi raporu yayınlamamız gerekir.
Az önce yazılım için çözüm ararken bir hintli adamla karşılaştım, bu adama çok benziyor 😀 . https://www.youtube.com/watch?v=8AAGvaiqkwI
Sadettin Teksoy'u anımsattı.
Ali hocam mail adresini yazabilirmisin acaba? Vakıf olduğunuz bir konu hakkında(ekonomi) danışmak istiyorumda.