Ders: Borsa İstanbul 101 (Başlangıç, Orta ve İleri Düzey)
Konu: Varant Piyasaları
----- (Başlangıç Düzeyi)
Varantlar yatırımcıya daynak varlığı önceden belirlenen bir fiyattan ve belirli bir tarihte alma ya da satma hakkı veren finansal üründür. Varant piyasaların da iki tane ihraç eden kurum var. İş Yatırım ve Ak yatırım bunların varant kodları farklı olur.
Örneğin;
İş Yatırım: Endeks 30 Satış Varantı : IY_I_PPV
Ak Yatırım: Endesks 30 Satış Varantı: IZ_A_UBV
3’üncü hanedeki harf bize ihraç eden kurumu gösterir. 2 kurum’da çok iyimser değildir. 2020 yılında deutsche bank varantı vardı ve kotasyon fiyatlarını çok güzel ayarlarlardı ve iş yatırım da o şekilde yapmak zorunda kalmıştı. Deutsche Bank 2020 yılı mart ayında dünya borsalarında çöküş yaşadığında ciddi oranda zarar yazmıştı ve piyasa’dan komple çekildi. Size şöyle diyeyim. SP500 satış varantını 3000 TL lik alsaydınız 175.000TL net kar yazıyordunuz. Neyse anılar bitmez diyip geçelim konumuza 😀
> Varantlar da Dayanak Grubu
- Endeks = SP500, BIST 30, DAX
- Döviz = USD, EUR, STERLIN
- Emtia = Altın, Gümüş, Pamuk ve Brent Petrol
Varantlar limitsiz kar vardır, yani bir günde %100 de yapabilir %1000’de ama limitli zarar vardır. Ne güzel değil mi? Bir diğer tarafı hedging (sigortalamak gibi düşünebilirsiniz) için yapılır yani riskimizi azaltırız. Dün endeks patlıyor değil mi, alırsınız satış varantı endeks aşağıya geldikçe siz de paranız koruma altına almış olursunuz. 1 lira kaybedeceğinize 0,7 lira kaybedersiniz. Bunun karar merci sizsiniz kimisi %10luk kısmını sigortalar kimisi %50sini…
> Varant Türleri
- Alış Varantı: Dayanak Varlığın yükselişini düşünüyorsanız,
- Satış Varantı: Dayanak Varlığın düşeceğini düşünüyorsanız
----- (Orta Düzey)
> Varantta Belli Başlı Terimler ve Anlamları
- Duyarlılık: Varant fiyatının 0,01 krş değişmesi (1 kademe yukarı gitmesi) için dayanak varlığın kaç kademe değişmesi gerektiğini gösterir. Duyarlılık ne kadar düşük olursa o kadar iyidir. O kadar hızlı tepki verdiğini gösterir. Burada önemli hususlar var bu iş böyle kolay değil. Piyasa yapıcının kotasyon fiyatlarını girme olayı var bir de millet çok yüklenirse o fiyat daha hızlı yukarı ya gider.
- Teta (Zaman Değer Kaybı): Varantın 1 gün sonra ne kadar değer kaybedeceğini gösterir ve buna tatil günleri de dahildir. Örneğin, Cuma günü Endeks Satış varantı aldınız, Endeks 2200 iken varantının fiyatı 0,30 olsun ve 0,01 krş zaman erimesi olsun. Cuma gününden pazartesiye pozisyon taşıdığınız da eğer ki endeks 2200’den açarsa varantın fiyatı 0,27’den açılacak ve siz zarar etmiş olacaksınız. Endeks satıcılı başlar ve devamı gelir sizin kar etme olasılığınız olur.
- Etkin Kaldıraç: Dayanak varlığın %’1’lik yükselişinde ya da düşüşünde varantın yüzde kaç değişeceğini gösterir. (Aşırı önemli değil).
- Delta: Dayanak varlıktaki 1 birim (1 TL yukarı giderse) varant fiyatını yaklaşık ne kadar değişeceğini gösterir. (gene bakın)
- Çarpan: Bir varantın kaç lot dayanak varlığa eşit olduğunu gösterir. Örnek: KCHOL alış varantı olsun ve bu varantın çarpanı 2 olsun. 100 adet kchol alış varantı aldığınız da 200 lot kchol almış gibi olursunuz. (hisse senetleri için bakabilirsiniz ama çok fazla önemi yok).
> Risk Grupları
- Yüksek Riskli (Kırmızı): Bunda günlük işlem yapılır ve nokta atışı tahmin gerekiyor. Deneme amaçlı girilmez. Terste kalırsanız paranızı sıfırlarsınız.
- Riskli (Sarı): Gün içi Alım – Satıma Uygun: Günlük ve haftalık için işlem yapabilirsiniz fazla sıkıntı oluşturmaz. Kaldıraç oranları yüksektir.
- Beklentilere Göre Yatırım Yapılabilir (Yeşil): Bunda kafanız diğerlerine göre daha rahat olur. Kısacası en makul olan budur.
- Kaldıracı Düşük Yatırım Yapılabilir: Düşük kaldıraçlı tercih edenler içindir ve bu varantların geneli beklentiniz olan fiyatın üzerine gittiğinde oluyor. İşlem gördüğü fiyat da diğer varant gruplarına göre daha yüksektir.
Risk grupları da bu şekildedir. Seçerken dikkat edin. Yapacağınız işleme göre ayarlarsınız ama burnda daha önemli konu var. Varantın Uygun olup olmadığıdır. Bunu buradan anlayamazsınız.
---------- (İLERİ DÜZEY)
Başlıca konulara değindim, anlamışsınızdır diye tahmin ediyorum. En önemli mevzuya gelelim ilk önce aracı kurumlardaki danışmanlar varya heh onlar varant piyasalarını bilmezler daha doğrusu ben 4 farklı, 5 farklı kurumla çalıştım bi denk gelmedi. Size gidin iş yatırımın ya da ak yatırımın sayfasından ne beklentiniz var ona göre seçebilirsiniz derler. Geçinsinler o işleri yanıltır. Varantlar da çok iyi paralar kazanabilirsiniz ama bir o kadar da işlemi zordur. Nokta atış gerekiyor, eğer ki emin değilseniz bu piyasalar da işlem yapmak aşırı tehlikelidir. Bir günde paranızın %50sini direk kaybedersiniz hatta paranızın sıfırlanma durumu söz konusudur, tek bir hatanıza bakar. Varantlar da işlem yaparken seçtiğimiz varantın uygun olup olmadığıdır. Uygun olmayan varant almışsınızdır bi bakarsınız zarar etmişsiniz. Piyasa yapıcı kotasyon fiyatı giriyor ediyor. Derinliksiz ekranla olacak iş değil bu… O yüzden yazının en önemli yeri burasıdır. Bunu da görsellerle anlatacağım.
Uygun Varant Nasıl Seçilir?
Öncelikle Matriks Veri Terminali: Hisse Derinlik, Anlık Kurum Dağılımı, Bist Endeksler zorunlu gerekiyor. Bunlar olmadan bu piyasa’da işlem yapmayın… (Ideal, Foreks Mobile’da olur kurumunuz hangisini destekliyorsa) Matriks güncel fiyatı 262,38TL aylık. Kurumlar daha uygun fiyat veriyorlar.
- Yukarı da bahsettiğim, teta meta, deltasına bide duyarlılığına baktınız. Kendinize risk grubu da seçtiniz bitti mi hayır… Varant piyasalarında piyasa yapıcı dediğimiz birisi vardır. Piyasa yapıcı, her varant için kotasyon fiyatı girer. Bu kotasyon fiyatlarını hem Alış ve hem de Satış kısmına girer. Bizler bir varant aldığımız da örnek Krdmd olsun. Piyasa yapıcının alışı 0,35 satıcısına bakmayın. Piyasa yapıcı sen sat ben alıyorum senin varantını diyor. Buradaki ihtimal demek ki kardemir düşme ihtimali vardır. Sadece buna göre yorum yapılmaz. Bir diğeri bunun burada olması iyi birşeydir. Anlık gelişmelerde başka bir alıcı bulamazsanız. Direk piyasa yapıcıya malı verirsiniz. Kurtulursunuz. Arçelik alım varantında ise piyasa 0,20’de ama millet 0,22’den alanda var. Bu her zaman olmak zorunda değildir. Bazı varantlar sadece piyasa yapıcı olur işlem olmayanlar da vs. Siz bir varant aldığınız kesinlikle iş varantın sitesinde ya da ak varantın sitesinde dayanak varlığın fiyatına kaç düşünüyorsanız onun piyasa alıcı fyatına göre değerlendirin ve zaman erimesini de mutlaka göz önünde bulundurun. Vade sonuna yakın bir varant alacaksanız. Bu işlem sadece nokta atış ve o gün içerisinde kapatmalısınız ki bir sonraki gün oluşabilecek sıkıntılı durumlardan etkilenmeyin. Ek bilgi vade sonu 10-5 gün kalan varantlarda fiyat oynaklıkları çok olur bu yüzden kesinlik yoksa bu varantlardan uzak durun aksi takdir de düşündüğünüz olmazsa ciddi ölçüde zarar yazarsınız. Eğer ki tutarsa Allah bereket versin. Varant piyasalarını her gün takip etmelisiniz hangi dayanak varlıktan işlem yapacaksanız. Bir gün önce uygun olmayan varant bir sonraki gün uygun hale gelebiliyor. Arçelik alım varantı ARACB.V ve ARIHO.V bu ikisi arasında en uygun olan varant ARIHO.V dir çünkü daha iyi fiyatlama yapıyor diğerinde Arçelik 53 iken 0,25’lerde iken zaman değer kaybı ve Arçeliğin fiyatı düştüğünden dolayı varant fiyatı 0,6’lara kadar gerilemiştir. Bu ikisindeki karşılaştırma ‘da etken faktör kaldıracıdır. ARIHO.V ‘nin kaldıracı 11 iken ARACB’nin 3’lere kadar düşmüştür. Bu yüzden her gün bakın… Yüksek kaldıraç iyi kazanç ve kaybıda içerir. Dikkatli olmak lazım. Diğeri nedir 0,06’dan daha fazla miktar da alım yaparsınız aynı hesaba gelebilir. Mesela ARIHO.V varantını alalım 0,20 olan varant Arçelik 55TL olursa 0,52 oluyor 5 günlük zaman erimesini yapalım. ARACB.V ‘de ise 0,06 olan varant 0,14 oluyor. Dün bu şekilde değildi. ARACB.V daha az kazandırıyordu. Yıllarca işlem yapınca anlatması basit geliyor 😀 , yeni başlayanlar için zorlu işlem süreçleri olacak. Burada anlatılan kadar basit bir piyasa değil zor bir piyasadır.
Büyük ihtimalle kafanız karışmıştır. Varant piyasaları zordur bunu öğrenmek için işlem yapacaksanız da 1 lirayla işlem yapmayın paranızı sıfırlarsınız ya da büyük çoğunluğunu kaybedersiniz ve kurtarılamaz hale gelir. O yüzden 100TL ile işlem yapın sıfırlanacaksa da 100TL sıfırlansın. Olmadı bir gün discord’da buluşalım, orada daha güzel gösteririm.
Herkese iyi günler.
#HaftalıkBorsaDeğerlendirmesi
#HaftalıkFinansalOkuryazarlık
abi sen ne anlatıyon
bilmeyenlere anlatıyorum öğrensinler diye farklı piyasaları ne oldu ki 😀
@oguzcavusoglu anlamadıkki
@johncenaaa basit anlatımı bu şekilde daha farklıda anlatılır. Opsiyon piyasasını bilmiyorsunuz.
@oguzcavusoglu opsiyon neki
blog olarak formatlı bir şekilde koysan daha güzel olur, uğraşmışsın o kadar
yok hocam orayı karıştırmaya gerek yok. Teknoloji vs yazılıyor. Güzel olurdu ama bunda yön tuşlarını kullanıyorum daha rahat olsun diye 😀
@oguzcavusoglu böyle okunası gelmiyo, mediuma fln yaz bari link at, burada kimse bakmaz
@rokforalani mediuma sonra dan ekliyorum. İlk buraya atıyorum.
Discord üzerinden anlatırsanız beni etiketleyebilir misiniz? Ben de dinlemek isterim.
Eklerim sıkıntı yok hocam. Yazı ile bir yere kadar anlatılıyor 😂