Bilgisayarla müzik ve Ableton Live 9 programı

Arkadaşlar öncelikle bu yazıda bilgisayarla müzik yapmaya başlamayı düşünenler ve bu paralelde kullanılabilecek popüler bir program olan Ableton Live 9'ı giriş seviyesinde anlatmaya çalışacağım.
Daha anlaşılabilir olması ve işin mantığını kavrayabilme açısından belli bir düzende madde madde ilerlemeyi düşünüyorum.

Ses
Önce biraz sesin tanımlamak gerek. Ses yaşadığımız dünyada maddedeki moleküllerin titreşmesi sonucunda oluşan basit bir mekanik düzensizliktir. Örneğin gitar çalarken gitar telinin çekilip bırakılması sırasında telde oluşan yüksek hızdaki titreşim havayla çarpışarak ses ortaya çıkartırlar. Uzun bir sopayı kılıç gibi salladığımızda çıkan sesi düşünün.

Müzik
Sesin biçim ve belli kurallar dahilin de anlamlaşdırılması olarak anlatmak yanlış olmaz. Müzikte devamlı olarak süren bir ses yoktur. Örneğin bir baterist belli aralıklarla davula vurur (ritim). Bir vokaist aynı konuşma gibi belli ses tonlarını belli aralıklarla çıkartır. Bugün binlerce çeşit müzik tarzı var ama genel olarak hepsi yukarıda anlattığım tanım çerçevesinden çıkmıyorlar.

Bilgisayarla müzik
Arkadaşlar öncelikle elektrik olmadan bilgisayarla müzik olmazdı. Bunu bilgisayar elektrikle çalışıyor mantığından anlamayın. Öncelikle geçmişi 1800'lü yıllara giden ve 1900'lü yılların ortalarında patlayan "synthesizer" durumlarını anlatmam gerekiyor ki mantığı anlayabilelim.

Telgrafın bulunan ilk elektronik müzik aleti olarak kabul edildiğini biliyor muydunuz? Telgraf, bir telgraf şebekesindeki elektrik akımını açıp kapatan bir anahtardır. Dolayısıyla burada elektrikle oynuyoruz. Eğlence şimdi başlıyor.

İnsanlar elektrik akımının (sinyallerin) oluşturulup dalga boyuyla oynayarak farklı sesler çıkartabildiğini fark ettiler. Zamanına göre hızlı ilerleyen teknoloji yardımıyla da klasik müzik aletlerinin seslerini çıkartabilen aletler yapmaya kalkıştılar. (en basit anlatımı böyle) 1800'lü yılların sonunda ilk "synthesizer" yapılmıştı bile.

Bir synthesizer nedir ve nasıl işler.

Robert Arthur "Bob" Moog 1900’ lü yılların ortalarında bugünkü halk arasındaki adıyla "org" olarak bilinen synthesizerların gerçek ve popüler anlamda kullanılabilir hali olan "Moog synthesizer" ı bir ürün olarak ortaya çıkardı. Dolayısıyla anlatırken "Moog synthesizer" ı örnek vermek istiyorum.

Üç veya dört oktavlık bir tuş sayısı olan üzerinde düğmeler ve kablolar olan ahşap bir kutu şeklinde bir "org" düşünün. (Google a bakabilirsiniz) Kutunun tuşları ise basit bir mixer, elektrik frekansını oluşturan (sinyal) üç adet "oscillator" adı verilen düğme alanı. ( üst üste üç tane akım sesini bindirip kombinasyon sayısını attırabilmek ). Bu akımların frekans ve dalga boylarını (sesi) bükebilen bir filtre alanı (cutoff, attack, decay, vs.) ve oluşan seslerin doygunluğunu ve en alt/üst seviyesini/süresini ayarlayan envelope alanı. Kısaca elektrik sinyalleriyle ses oluşturulur, filtrelenir, doydun hale getirilir ve bağlı olan amfiye iletilerek hoparlörden kulağımıza güzel bir ses olarak verilir. (Bu anlatımı neden yaptığı yazının ilerleyen kısmında anlayacaksınız.)

Günümüzde bilgisayarla müzik yaparken aynı photoshop gibi belli programlar kullanmamız gerekiyor. Photoshop'ta katmanları (layer) üst üste koyarak ya da renk tonlarını düzenleyerek çalışmalar yapılıyorsa müzik programlarının da çalışma mantığı aynı. Aradaki tek fark belli bir zaman diliminde ilerliyor olması. Müzik yapabilmemiz için kullandığımız üç adet yöntem var.

1- Gitar, vokal, vb. şekillerde ses kaydı almak.

2- Hazır ses loop ları (sample) kullanmak.

3- Midi sinyallerini müzik programında dönüştürerek ses oluşturmak.

Bilgisayar programları kendi içinde synthesizer' ı yapay ( yazılımsal ) olarak taklit eder. Yani yukarıda anlattığım Moog synthesizer mantığı programlarda yapay olarak bulunur. Midi sinyallerini alır ve aynı moog synthesizer' da olduğu gibi ses üretir. Günümüzde VST denilen (Virtual Studio Technology) yapay synthesizer ve efekt modülleri vardır. Bunları photoshop ta kullandığımız plugin olacakta düşünebilirsiniz. Fakat bunlar temel bir synthesizer’ a göre daha kapsamlıdırlar. (temel aynı)

Kısaca hazır ritim loop (sample) ları kullanarak ritmi, yapay synthesizer (veya VST) kullanarak basları oluşturup vokal kaydınızı oluşturulan müziğe koyarak en temel haliyle müzik yapabilirsiniz. Bura da tercih size kalmış. İsterseniz sadece ses kaydıyla da olayı bitirirsiniz.

Nelere ihtiyacımız var

( Bilgisayarla müzik ucu bucağı olmayan bir alan. Ben sadece yeni başlayanların ve ilerletmek isteyenlerin ihtiyacı olabilecek şeyleri listeliyorum. )

1- Bilgisayar.
2- Müzik programı.
3- Ses kartı.
4- Midi Controller.
5- Referans hoparlör ve kulaklık.
6- Mixer.

Bilgisayarınızın işlemcisi orta karar da yeterli. Kullandığınız Ram en az 4 GB olmalı. SSD kullanmanız büyük oranda programınızın performansını arttıracaktır. Çünkü sample ses dosyalarını bol bol kullanacaksınız. Hangi müzik programını seçeceğimiz önemli. Ableton Live dışında FL Studio, Reason, Cubase ve sadece mac için üretilmiş Logic gibi programlar şu an aklıma gelenler.

Bilgisayarınızda standart olarak gelen ses kartınız öğrenme aşamasında fazlasıyla işinizi görecektir. Fakat ses kaydetme gibi bir olaya girmek istediğinizde harici ses kartı gibi çözümlere ihtiyaç var. Giriş seviyesi olarak Focusrite Scarlet Studio iyi bir çözüm olabilir. Kutu içeriği ise harici ses kartı, Mikrofon ve kulaklıktan oluşuyor.

Midi controller kullandığınız programdaki özellikleri aldığınız alete atayabildiğiniz, seçiminize göre org gibi tuşları olabilen aletlerdir. Programını bilgisayar klavyesi ve mouse dışında aletten iki elinizle kontrol etmeniz yapacağınız müziğin akışını ve doğallığını arttırır. Ayrıca adı üzerinde, müziğinizde daha fazla kontrollü olursunuz. Sanılanın aksine çok ucuz çözümleri var. Ben "Akai MPK Mini" kullanıyorum. Boyut olarak 13"macbook pro genişliğinde. Kullanımı rahat ve sorunsuz. Rahatlıkla tavsiye edebilirim.

İyi müzik yapmak için sesi en doğru şekilde duymanız gerekir. Bunu içinde iyi ses aralığına sahip bir kulaklık (DJ kulaklıkları ilk aşamada işinizi görür) ve doğru sesi veren stereo bir referans hoparlöre ihtiyacınız var. Referans hoparlör iyi ses vermez, gerçek sesi verir. Siz referans hoparlörde iyi bir ses yakaladığınızda normal hoparlörlerdeki ses işlendiğinden yaptığınız şarkı çok doygun ve temiz olacaktır. Yani referans hoparlör iyi ses yerine doğru ses için yapılmıştır. Normal hoparlörle ise doğru ses yerine iyi ses mantığından giderler. Pahalı sistemlerdir. İyi bir ses aralığına sahip kulaklık kullanmanız ilk aşamada mantıklı olacaktır.

Müzik için kullanacağınız alet edevat arttıkça bir mixer’ e ihtiyaç duymanız kaçınılmaz.

Ableton Live 9

Live, techno' nun anavatanı olan Almanya'da 2001 yılında ilk versiyonu Robert Henke ve Gerhard Behler öncülüğünde piyasaya çıktı. Popüler hale gelmesi 2007' de çıkan Live 7 versiyonu ile başladı. Çünkü en temel farkı ritimleri sayarak kullandığınız sesi siz komut verdikten sonra otomatik olarak bekleyerek uygun ritimde çalmaya başlatmasıdır. (her DJ' in olmazsa olmazı) İsminin Live olmasının da en temel sebebi budur. Fakat Live genel anlamıyla bir DJ programı değildir. Live, müzik oluşturma ve icra etme programıdır. Ve icra etme kısmı diğer müzik programlarına göre daha etkin ve başarılıdır.
Ara yüzü süslü püslü değildir. Son derece minimal ve işlevsel olarak tasarlanmıştır. Ara yüzü, içerisindeki ayarla beraber istediğiniz ölçüde ufaltıp büyütebilirsiniz. Eğer program çöker ya da birden kapanırsa çalışmanız en son hali ile açılır. Yani kurtarma özelliği efsanedir.
Programın en güzel özelliklerinden birisi ise internetten indirilebilen “pack” leridir. Özel bir şıkıştırmaya sahip olduklarından 10 mb’ lık bir dosya program tarafından açıldığında 100 mb tutabilir.

Live'ın ara yüzü nu görsellerle anlatmaya çalışıcam....derken en fazla 5 görsel eklendiğini öğrenmiş bulunuyorum 🙂 Nu yüzden açıklamalı görselleri aşağıdaki linkten indirebilirsiniz.

https://yadi.sk/d/HkOBzh1pZi2Bp

Umarım bu konudaki soru işaretlerini biraz olsun giderebilmişimdir.

Bağlantılar:
https://www.ableton.com
http://www.moogmusic.com/products
http://us.focusrite.com/usb-audio-interfaces/scarlett-studio
http://www.akaipro.com/product/mpkmini