Fedora 33 incelemesi
Merhaba. 6 yıl sonra bir Fedora incelemesiyle daha karşınızdayım. Nedense hep eş rakamları inceliyorum, bir önceki inceleme de Fedora 22 imiş 🙂
(Fedora 22 incelemesi için bağlantı: https://teknoseyir.com/inceleme/fedora )
En başta Fedora'nın ne olduğunu tekrardan açıklayalım:
Fedora bir GNU/Linux dağıtımı. Fedora'nın ortaya çıkışı, GNU/Linux piyasasının birkaç devinden, ve GNU/Linux için büyük katkıları olan Red Hat'in 2004 yılında ücretsiz sürüm yayınlamayı iptaliyle ortaya çıkıyor. Red Hat'in özünden çıkarılan CentOS Red Hat'in eski (ücretsiz) sürümünün yerini alırken, Fedora en yeni yazılımların Red Hat Enterprise Linux için bir ön izleme olacağı "taban" oluyor. Örnek olarak, Red Hat Enterprise Linux'un 8. versiyonu Fedora 28 tabanlıdır.
Neden Fedora kullanmalısınız?
Tabii ki Fedora kullanın diye ısrar etmiyoruz. Fakat, Fedora'nın birkaç güzel yönü var.
Örnek verecek olursak;
- GNOME masaüstü ortamının en çöpsüz haliyle geldiği dağıtım Fedora, keza GNOME geliştirici ekibiyle Red Hat ekibi neredeyse birlikte çalışıyor.
- Fedora uçbirimde "dnf" komutunu, GUI olarak da GNOME Yazılımlar'ı yalın halde kullanır, kullanımları kolaydır.
- Fedora'da kullanılan GNOME Yazılımlar sizin için NVIDIA sürücülerinin, Steam ve Google Chrome gibi özgür olmayan yazılımların depolarını tek bir tıkla aktif hale getirebilir. Daha sonra da bu yazılımları GNOME Yazılımlar uygulamasını kullanarak yükleyebilirsiniz.
- Flatpak desteği: Flatpak ile birlikte dağıtım farketmeksizin uygulamaları Flathub üzerinden yükleyebileceksiniz. flathub.org üzerinden yüklenecek ilk uygulama sonrasında GNOME Yazılımlar Flathub deposunu kaydedecek, ve GNOME Yazılımlar üzerinden Flatpak uygulama dünyasına ulaşabileceksiniz.
- Çok teknik bir yazılımla uğraşmamanız ve herhangi beklenmedik sorunla karşılaşmamanız durumunda uçbirimi (terminal) kullanmanıza neredeyse hiç gerek kalmayacak. Şahsen, Fedora 33 bunu başarabildiğim ilk GNU/Linux dağıtımı oldu.
Fedora'nın diğer GNU/Linux dağıtımlardan farkı nedir?
Fedora'nın farkı stabilliğidir. En yeni yazılımları, çekirdek güncellemelerini almasına rağmen Arch ve Arch tabanlı dağıtımlardan farklı olarak daha çok test edilir. Fedora'nın iş bilgisayarlarında kullanılması düşünüldüğü için test aşaması daha uzun sürer ve sorun çıkmaması için özen gösterilir. Fakat bir yazılımın çalışıp çalışmayacağı konusunda garanti verilmez.
Fedora'yı ev bilgisayarımda kullanabilir miyim?
Tabii ki kullanabilirsiniz. Fakat dikkatli olun, Debian ve benzeri (LTS seçeneği sunan) tabanlı dağıtımlarda çalışan bazı yazılımlarınız (olasılığı düşük de olsa) çalışmayabilir. Onun dışında ise oyun, müzik, video düzenlemesi gibi günlük işleri yine kolaylıkla yapabileceksiniz.
Kişisel yorumlar:
Deli dolu bir Xfce kullanıcısı olan ben, şimdiye kadar belli işlerim için Xubuntu, geri kalan çoğu şey için de Windows 10 kullanıyordum. Güncelleme yapamıyordum çünkü önyükleme kısmı mahvolan hard diskimin kendini yok etmesinden korkuyordum (deli korku mahveder insanı). Sorun delisi hard diskimden kurtulup SSD'ye geçince bir süredir uzak kaldığım GNU/Linux dünyasına geri dönmeye karar verdim ve Fedora 32'yi yükledim. 1 aydan az süre kullandıktan sonra övgülerine doyum olmayan Fedora 33'ü temiz bir şekilde yükledim.
Fark ettiğim en büyük gelişme standart kullanıcı için birçok şeyin, aşırı derecede geliştirilmiş olduğuydu.
- GNOME Yazılımlar, kurulum, hatta GNOME'un kendisi bile çok gelişmiş geçen birkaç yıl içinde,
- Flatpak gibi bir nimet gelmiş (snap'i de biliyorum ama pek hayranı olduğum söylenemez),
- SteamPlay (Proton) gelmiş (ekran kartım Vulkan desteklemediği için yokum...),
- NVIDIA sürücüleri tek tıkla yüklenir olmuş (maalesef bu yöntem eski 390.xx veya 340.xx sürücüleri için geçerli değil, ama RPMFusion ile tek bir sorun bile çıkmadan kurdum, bu bile o kadar büyük bir şey ki gözümde 😀 ).
Özetle; GNU/Linux yokluğumda çok gelişmiş. Fedora eskisinden kat be kat iyi olmuş, en azından bir denemenizi kesinlikle öneririm. 
Not: ekran görüntüleri standart sürümden düşük oranda farklıdır, belli eklentilerle kişiselleştirmeler yapılmıştır, fakat genel hatlarıyla GNOME'un 3.38 numaralı sürümü idir, deneyiminiz benzer olacaktır.
Ayrıca Fedora ile ilgili sorularınızı yanıtlamaktan mutlu olurum, elimden geldiğince sorunlarınıza çözüm de olmaya çalışırım. İyi okumalar 🙂
#Linux #GNULinux #Fedora
Proton cidden nimet. RDR2 oynuyorum şu sıralar, güzelce çalışıyor.
Keşke ben de düzgünce kullanabilsem Proton'u. En azından bazı DX9 oyunlarım Wine D3D'si ile çalışıyor, bu da bir şeydir be.
@serdarservet oyunlarla ilgili Proton veri tabanına bakabilirsiniz: https://www.protondb.com/
@ugurcansayan biliyorum, teşekkür ederim yine de. DXVK çalışmıyor bende, NVIDIA GT635M Vulkan desteklemiyor çünkü. Ama ilginç şekilde BeamNG.drive açıldı.
Ek olarak, elveda GNOME 3. Nisan ayında çıkacak Fedora 34 ile birlikte GNOME 40 sürümü gelecek. Görünürde pek büyük değişiklik olmasa da Etkinlikler bölümü yatay düzene geçecek. Umarım kullanışlı olur, güzel göründüğü kesin.
4K ölçeklendirme adam olacak mı acaba? bu haliyle kullanılamıyor. KDE'den örnek almaları lazım.
Ben ryzen 2500u tabanlı laptobuma birçok linux dağıtımı yükleyip denedim , maalesef güç yönetimleri w10 nun yanından bile geçmiyor.Masaüstü pc im de hiç olmadı ki gözardı edeyim, bu yüzden w10a devam.
Güç yönetiminde ne yapmak isteyip de yapamadın ? Kabuk komutu bile çalıştırabilirsin.
@evosis Sörf yaptığımda ve youtubeda video izlediğimde bariz bir şekilde pil daha az gidiyor, windowsta 4-5 saat arası kullanım süresi görebilirken linuxta 3 saati hiç göremedim.
GNU felsefesinde boşta duran ram ram değildir denir. Kapatılan uygulamalar, sekmeler vs. ramde kapladığı alan hemen boşaltılmıyor ki tekrar açarsan hızlı açılsın. Belki ileride ssd kullanımı da yaygınlaştığı için o konuya da değinirler. Yanlış biliyorsam kusura bakmayın.
Evet linux ta genel olarak güç yönetimi ile ilgili sorunlar var windowstaki kadar verimli olamıyor, neticede özellikle mobil cihazlarda bataryanın daha çabuk tükenmesine sebep olabiliyor. Yine de linux un daha fazla kaynak tükettiğini söyleyemeyiz. Daha çok donanımların kullanılmadığı zamanlarda kendilerini windowstaki kadar çok yavaşlatmaması sebebi ile olan ektra bir güç tüketiminden söz etmek mümkün. Çözümü için linux dünyasında birçok paket var ancak bunların ya kullanımı zor ya yeteri kadar bilinmiyor. Yada kurulum sonrası işlemciye yada donanıma göre bazı ayarları yapmayı gerektiriyor. en azından cpu de güç yönetimi için indicator-cpufreq i kullanmakta idim ubuntudaki paket adı bu idi . Fedora da varsa kurmayı deneyebilirsiniz. İşlemci dışında en fazla enerji tüketme potansiyeli olan bir diğer donanım ise ekran kartı. Ekran kartı ile ilgili olarak yabancı forumlarda arama yapıp çözüm arıyabilirsiniz. Yanlış hatırlamıyorsan sabit sürücünün kullanılmadığı zamanda kapanması için bir ayar zaten halihazırda kurulu olarak gelmekte bu araç ile de kullanılmadığı zamanda ne kadar süre sonra sabit sürücünün kapanacağını belirleyebilirsiniz. Linuxta ekran ışığı üreticinin notebook için belirlediği referans standartların dışında çoğu zaman daha fazla kısılabiliyor ve açılabiliyor . Bu yüzden windowstakinden daha parlak olarak ekran ışığını açabilme ihtimaliniz var . Ekran ışığını çok fazla açmanız durumunda bataryanız daha hızlı tükenebilir. Bu yüzden windowstaki maximum parlaklığın üstünde bir parlaklığa çıkmamanızı tavsite ederim. Wifi kartları bluetooth aygıtları ile ilgili güç tasarrufunu nasıl sağlayabilirsiniz emin değilim bununla ilgili hiç araştırma yapmadım açıkçası.
Ben de notebook kullanıyorum 3500U APU var. Bu yorumun üstüne denk geldi merak ettim, şu anda Windows 10'dan yazıyorum, normalde Linux Mint (Cinnamon) kullanıyorum. Pil kullanımı çok değişken olmakla birlikte performansı arasında üstün bir fark göremedim. Youtube'da hem Windows hem Linux Mint'teki Firefox'ta 1080p60FPS video izlerken işlemci (APU) sıcaklığı 60-70℃'yi buluyor ve o şekilde pil gücü aşağı yukarı iki saatte bitiyor, fakat Netflix, Prime Video'da bu süre dört saati aşabiliyor. Belki Firefox'taki HTML5 çözücüyle ilgili bir durumdur, bilmiyorum. Kaldı ki video sitelerine hiç girmezsem hem Linux Mint 20'de hem Windows 10'da altı saati rahat görüyorum, okuma ve ofis işlerinde sekiz saati ulaştığım çok oldu.
Bilgisayarımı FreeDOS aldım, Windows 10'u da Linux Mint'i de kendim yükledim (M2 SSD'de Windows, SATA SSD'de Linux Mint kurulu). Windows 10 için yayımlanmış sürücüleri var ancak Linux için sertifikası yok [diye biliyorum], yine de çok iyi çalışıyor. Linux Mint tarafına pil tüketimiyle ilgili TLP ( https://linrunner.de/tlp/ ) yükledim ve hiçbir ayarına bakmadım bile. Eminim başka tweak'ler script'ler paketler vb. de vardır, hatta dağıtımın repo'sunda bile olabilir.
Dual boot ile güç tüketimini kıyaslarken GNU/Linux dağıtımınız HDD'de kuruluysa pil gücünün büyük bir kısmı buraya gidecektir emin olabilirsiniz. Kullandığınız kernel de etkileyebilir. Donanımınızı tanımayan kernel veya non-free sürücü varsa kaçabileceğiniz bir durum da değil bu. Gnome kullanıyorsanız maalesef en çok güç harcayan masaüstü ortamı (Debian Ubuntu ve Fedora'da denediğim kadarıyla böyleyebilirim).
Bende fedora kullanıyorumda gnome'a nasıl dayana biliyorsunuz gerçekten anlamıyorum arayüzü tam bir garabet. KDE sürümünü tavsiye ederim.
Ben nedense KDE'yi oldum olası sevemedim. Kişiden kişiye değişiyor 🙂 Uzun süredir Xfce kullanıcısıydım ki hala çok seviyorum, ama alıştığınız zaman GNOME işlerinizi çok hızlandırıyor. Windows'a da, Xfce'ye de kıyasla yaptığım eylemler çok hızlandı. Ayrıca çoklu sanal masaüstü kullanımının en verimli olduğu masaüstü ortamı GNOME bence. Windows 10'da da başlat menüsünü değil başlangıç ekranını kullananlardan, Windows 8.1'in başlangıç ekranını çok sevenlerdenim (8 kötüydü ama 😀 )
İkisi de birbirinden garabet bence. Gnome'u kullanışlı yapmak için eklentilere boğmak gerekiyor, KDE de CSS'i oturmamış web sayfası gibi çarpık duruyor. Performans ve özelleştirme açısından KDE tabi fersah fersah önde.
@serdarservet Gnome 3'ü sevenler genelde Windows 8'lerdeki arayüzü de seviyor 😀
Fedora baya iyi, ben yıllardır Debian'a alışkınım, ama Fedora'yı kullanırken hiç zorluk çekmedim. Gerçi en son 32'yi kurcaladım, 33'e ve 34'ün betasına hiç bakmadım.
Eğer Gnome 3 için ayrıca zaman, emek ve zihin gücü harcamak istemiyorsanız KDE Plasma, Xfce, Cinnamon, Mate gibi diğer masaüstü ortamlarının olduğu Fedora Spins adresi: https://spins.fedoraproject.org/
Fedora 34'ün betası ile ilgili bir kısa inceleme videosu: https://www.youtube.com/watch?v=F4dfohYmfPE
Spinleri eklemeniz iyi olmuş ben unutmuştum, teşekkürler 🙂
Debian'a gelecek olursak, genel kullanımda fark yok denecek kadar az zaten. APT'nin yerini dnf alıyor ve repo eklemek birazcık farklı Debian'dan. Ayrıca uygulama yüklemek için .deb uzantılı dosyalar yerine .rpm uzantılı dosyalar kullanılıyor.
@serdarservet rica ederim. 😀 Gnome 3 yüzünden distrolardan soğuyanlar hâlâ çok sayıda (bu bence Gnome ekibinin kabahati), Fedora da sırf masaüstü ortamı sebebiyle yabana atılmaması gerektiğini düşündüğüm bir dağıtım... günlük hayatımda kullanmamama rağmen. Elimde olsa Fedora'nın abisi RHEL kullanırım sırf uzun süreli destek ve daha az sürüm yükseltme için, ama o da bana fazla. Debian'a ve Debian tabanlı dağıtımlara baya alıştım. Dediğiniz gibi en büyük fark bile özünde birkaç komutla halledilebiliyor, ama ben deb'in bağımlısı olmuşum, zor geliyor 🙂
@ugurcansayan flatpak benim işimi çok kolaylaştırıyor, sandbox olması da cabası. GNOME konusunda haklısınız sevmeyeni çok, ama onun için de Fedora Spinleri var, KDE, Xfce, Cinnamon ve LXDE & LXQt gibi birçok seçenek var. Bir göz atın derim: https://spins.fedoraproject.org/tr/
@serdarservet Farkındayım 😬
Saf gnome kullanışsız geliyor bana. Ubuntu’nu. Ufak dokunuşları daha kullanılabilir kılıyor gnome u. Ayrıca sürekli alışkanlıkları değiştirecek şeyler yapmaları da çok gıcık. Bundan dolayı fedora yi denemedim. Debian kullanan biri olarak fedorayi denemek için bir sebep bulamıyorum. Yanlış mi yapıyorum çok mu sey kaçırıyorum. Oyunu ayrı bir Windows makinede oynuyorum.
Tabii ki Debian'dan şu nedenle geçmelisiniz diye bir şey diyemem. Debian'ın stabilliğine ihtiyacınız varsa kalmalısınız Debian'da, keza Fedora neredeyse rolling release denilebilecek kadar hızlı güncelleme alıyor. Kişisel ihtiyaçlarınıza ve zevkinize bağlı 🙂 Ha ben az kişiselleştirilmiş GNOME'u çok kullanışlı buluyorum o ayrı.
@greench aha bir tık yukarıda yazmıştım, "Gnome 3 yüzünden dağıtım bırakanlar oluyor" gibisinden. 😀 Ubuntu'nun "flavor"ları gibi Fedora'nın da "spin"leri var, bakmak isterseniz: https://spins.fedoraproject.org/
Gnome'cu olup Gnome3 sevmeyenlere Mate veya Cinnamon öneririm
Aslında ubuntu tarafında yazılımların yeni sürümleri çok geç geliyor. Fedoranin rolling release mantığında oldugunu bilmiyordum. Bu sebep bile çoğu insan icin tercih edilebilir bir sey. Xfce olanı bir sanal makinede kurup bir bakayım. Son zamanlarda proje tekrar hareketlendi gibi. Cinnamon da olabilir aslında.
Bu arada haberiniz var mi bilmiyorum ama, Red Hat Enterprise Linux, kisisel yazilim gelistiricileri icin ucretsiz artik. CentOS da artik degisim geciriyor ve RHEL'den fork olarak degil, Fedora ve RHEL arasinda, guncellemelerin Fedora'dan yavas, RHEL'den daha cabuk geldigi bir platform oluyor. Yeni ismi de CentOS Stream.
Is icin kullanilan ortamlarda Fedora'daki guncellemeler is akisinizi bozacak olursa diye, onun yerine CentOS Stream kullanmak bir secenek.
Evet, CentOS tam ara yol oldu. CentOS kullanan insanlar biraz sinirliler biraz da haklılar ama, bilemiyorum...
Valla ne güzel. iyili bu incelemeyi yazmışsınız insanlar takip ettikleri dağıtımlardan bilgiler paylaşıyor
Teşekkür ederim 🙂 hedefim de buydu zaten, ben uzun süredir giremiyorum siteye pek vaktim olmuyor, arkadaşlar birbirlerine anlatsınlar.