Lastikler ve sürüş güvenliğine etkileri.
Bu yazıyı yazmamda ki maksat maalesef ülkemizde sürüş güvenliği bir çok kişi kurum ve kuruluş tarafından hiç göz önüne alınmıyor.
Baştan belirteyim ne lastik ne de otomobil dünyasında profesyonel değilim. Yazdıklarım kendi tecrübelerim ve arkadaş sohbetlerinde paylaştıklarımız sonucu öğrendiklerimdir.
Aslında bu yazı buraya yazılamayacak kadar uzun, hatta kitap olabilecek seviyede. Dersi okutulur desem abartmış olmam.
Sürüş güvenliği aracınız daha hareket etmeden önce başlar. Aracın yere temas eden tek parçası olan lastiklerini iyi kontrol etmemiz , satın alırken çok araştırmamız lazım. Lastikler ile ilgili tecrübesi "abi xxx marka hiç yıpranmıyor" veya "abc marka çok yumuşak yere sülük gibi yapışıyor" fikrindeki adamlardan ve mümkünse "falanca abi şu kadar araba sürdü taksicilik yaptı o bilir" adamlarından uzak durun. Size en uygun lastik başka birisi için felaket olabilir.
Peki ne yapmalı? Gidip satıcının lafına kanmayın bi defa. Adam size elindekini satmaya çalışacaktır her meslekte olduğu gibi.
Bazen markaların belli marka model için özel üretilmiş marka modeller olur. Bunlar Oem parça olarak üretilip yedek parça maksatlı piyasada bulunabilen lastiklerdir. Lastiğin kenarında aracın markası hatta modeli yazabilir. siz sadece ebadı seçersiniz. Jantınızın ölçüsüne göre alıp takarsınız. Ancak seçeneklerim geniş olmalı diyenler için olay biraz karışık.
Her üründe olduğu gibi lastikler de çeşitli sınıflara ayrılır. Yazlık , kışlık , yüksek performans , yük , offroad, pist lastiği gibi sınıfları vardır.
Genelde binek araçlarda kış lastiği kullanmaktan kaçınırız. Sebebi bazen maddi olur bazen üşengeçlik bazen de gereksiz olduğunu düşünmek. Eğer bulunduğunuz şehirde kış ayları 7 derece ve altında seyrediyorsa kış lastiği hem kanunen şart hem de güvenlik açısından gereklidir. hem kuru asfaltta hem yağışlı havalarda kış lastiği fark yaratır.
Maddi olarak belki bir set kış lastiği bütçeyi yorabilir. Ancak belki o lastiğe verdiğiniz para sizi ciddi kazalardan koruyabilir. Ayrıca bir set lastik en az 4 kış size hizmet eder. eğer aracı değiştirme niyetindeyseniz bir çok araca uyabilecek ortalama ebad kullanın. Ve yine kışlık lastikleri ayrı jant ile kullanmak farklı ebad kullanma seçeneğimizi artırır. Yazlık lastikten daha ince taban genişlikle kış lastiği kullanmak hem karda sürüşünüzü kolaylaştırır hem de daha ucuza kış lastiği almanıza olanak sağlar. Eğer erzurum gibi kışın uzun winterfell gibi bir ömür sürdüğü yerlerde yaşıyorsanız çivili lastik alabilirsiniz. Kuru asfaltta sesi azaltan sistemler mevcut.
4 mevsimlik lastiklerde taban deseni ve hamurun yumuşaklığı lastiğin karakterini belirler. Özellikle V desenli lastiklerin gösterişine kanıp mağdur olmayın. geneli çok yol sesi yapar. Ve ıslak zeminde çok kötüdür. Lastiklerin özellikle su tahliye kanallarına dikkat etmek lazım. Lastik yanağında iç ve dış olarak belirtilen şekilde takıldığında yağmurda ciddi fark yaratır.
Lastiklerin ekonomik olması için minimum arge ve hammadde kalitesi ile üretilenleri vardır. Bu lastikler çoğunlukla sert hamurlu olurlar. Kolay kolay da aşınmazlar. Islak havalarda artık sürüş yeteneklerinizi bolca geliştirirsiniz. sürekli devreye giren abs. sönmek bilmeyen esp ışığı.
Enerji Tasarruf sınıfı lastikler : Bu lastikler üzerinde çalışılmış az tüketim ve az yol sesi öncelikli üretilirler. Orta alt sınıf araçlarda sıklıkla görürüz. yüksek hızlara sportif hareketlere pek yatkın değiller. Ancak ortalama bir sürücüye yeterli gelir.
Premium lastikler : Bu lastikler daha üst sınıf araçlar için tasarlanmış komfor odaklı yük ve hız endeksi yüksek lastiklerdir. Tüketim değerleri nispeten daha yüksek , enerji tasarruf sınıfına göre biraz yüksek sese sahip olur. üst sınıf araçların yalıtımı düşünülerek bu fark göz ardı edilir.
Yüksek performans lastikleri ise yüksek hızlarda nispeten daha başarılı. frenlemeyi arttıran. Yakıt tüketimine olumsuz etkisi olan bir lastik türüdür. Ancak performans lastiğim var diyerek güvenlikten ödün vermeyin. Islak zemin performansları ortalama değerlerde olur.
Pist lastiği sınıfını direk tedarik etmek zordur. siparişle gelir ve çoğunlukla "Slik" denen düz tabanlı olur.
Arazi araçları için çeşitli lastikler var. Kullanım türüne göre seçmenizde fayda var.
Jantın çapı offsetine göre model seçmek gerekli. Taban genişliği. (225/45/17 94ZR örneğinde ki ilk kısım olan 225 rakamı/MM cinsinden ölçülür. ) Bu kısımda aracınızın orjinal ebadı ( kapı içinde veya kitapçıkta yazar) neyse onu takıp geçebilirsiniz. Veya aracınızın gücüne kuvvetine güvenip bir miktar tüketimi artırmak pahasına aracın yere temas eden yüzeyini arttırabilirsiniz. Çoğu zaman geniş ebad lastik iyi yol tutuş ve fren demek olduğu gibi bazen tersi de olabilir. Özellikle yağışlı havalarda. Karda ince lastikler daha iyi çekiş sağlar.
Yanak genişliği : Bu kısım ( yukarıdaki örnekte 45 olan ikinci hane) Bu ise lastiğe yandan baktığınızda jant ile taban arasındaki kısımdır. Lastiğin kesit oranıdır. Yani lastik genişliğine olan oranı. 225 milimetrenin %45 ini ifade eder. 195/50/15 ebadındaki lastiğin yanağı esasında 225/45/17 örneğindeki lastiğin yanak genişliğinden incedir. ince kesit veya yanak demek komforun azalması demektir. aynı zamanda direksiyon hareketlerinin keskinleşmesi ve viraj hakimiyeti demektir. Kısaca komfordan alıp performansa ve güvenliğe vermektir. Ya da çukurda jantı kırmaktır. bilemedim şimdi.
Jant ebadı. örnekte ki 17 rakamı.İnç cinsinden ölçülür. Burada değişiklik yapmak öyle kolay değil. Kimse kolay kolay sapasağlam jantını kenara bırakıp ebad değiştirmek istemez. eğer çok zaruri ise bir boy büyüğüne geçin. 15 den 18 lere 19 lara çıkmak mantıklı değil. Yüksek jant ebadı yüksek tüketim güç kaybı komfor kaybına sebep verir. Frenlemede bir miktar avantaj sağlayabilir. Ani kalkışlarda patinajı azaltır.
Yük endeksi : Lastiğin maksimum taşıma kapasitesini belirtir. 94 yük endeksli lastik 670 kilo kapasitelidir. Bu da demek olur ki aracınızın maksimum yüklü kapasitesi 2680 demektir. Aracınızın kataloğunda yazanın üzerinde yük endeksi kullanmanın pek bir zararı olmaz. Biraz cüzdanı fazla yakar. Biraz da sert tellerden dolayı sert olabilir.
hız endeksi : en sondaki harf veya harfler hız endeksini belirtir. Örnekteki ZR 240 üzerini ifade eder. 75 hp 1100 kg araca gidip V sınıfı lastik almanın zararı cüzdana olduğu gibi lastiğin düşük hızlarda soğuk çalışıp yol tutmamasına da sebep verebilir. veya güçlü bir araç ile düşük hız endeksli lastik kullanıp lastiğin hızlı aşınmasına sebep verebilirsiniz.
Bu kodlamalar vs ile ilgili geniş bilgiler her üreticinin internet sitesinde bulunur. Hatta ebad değişimleri için hesaplama araçları da bulunur.
Lastiklerimizi seçtik. gelelim montaj kısmına. Öncelikle belli aralıklarla aracımızın ön düzen ve rot/balans kontrollerini yaptırmamız emniyet için çok önemli. Buna dikkat edelim. Lastiği takarken görevli kişi "abi nitrojen basalım mı?" diye sorabilir. Gittiğiniz yer ünlü bir lastikçi değilse muhtemelen pek etkisi olmayacaktır. nitrojen gazı ısı değişimlerinden etkilenmemesi maksadıyla basılır. Lastiklerin çalıştıkça ısınıp basıncının artması veya soğudukça inmesi gibi etkileri azaltır. Kendim hiç "gerçek nitrojen"e denk gelmediğim gibi , 2 sene boyunca basıncı değişmeyen lastik gördüğüm de oldu.
Evet lastikleri aldık taktırdık. peki hemen alıp gazlıyormuyuz? Asla!!!1!!bir. Lastikler bir çok ürün gibi ilk alındığında gerçek performansı ile çalışmazlar. ( bunu balatalar ile ilgili yazımda da belirteceğim) üzerindeki koruma tabakasının kalkması ve tellerinin sertliğinin azalması gibi durumlar var. Kısaca öyle gaza gelmek yok.
Günlük kullanımda yapmamız gerekenler. Lastiklerimizin basınçlarına sürekli dikkat ediyoruz. Aracın kitapçığında yazan değerlere dikkat edin. aşırı şişirilmiş lastikler yol tutuşun zaafiyet göstermesine, komfor kaybına, lastiklerin hızlı olarak tabanın ortasından aşınmasına sebep verir. İnik lastikler ise tüketimin artması , lastiğin taban kısmının kenarlardan aşınmasına , aracın yolda gezmesine , frenlemenin zorlaşmasına , direksiyonun sertleşmesine sebep verir. doğru basınç önemlidir. Tolerans maksimum 2/3 psi kadar olur.
Lastik basıncı cidden çok önemlidir. Uzun yola çıkarken aracımızı yükledikten sonra lastikleri kontrol etmekte fayda var. Hatta bir miktar yol aldıktan sonra lastik basıncı artabilir. Bu kısma dikkat etmek lazım. Yola çıktıktan 50 km sonra 32psi olan basıncın 38 psi a çıktığına denk gelmişliğim var.
Lastikleri doğru seçtik. Doğru hava bastık. çıkalım gazlayalım. Bu da yanlış. fizik kurallarına meydan okumak donkişotların işidir. Kesinlikle kontrollü sürmekte fayda var.
Lastiklerin aşınma seviyesini sürekli kontrol etmeliyiz. Her ne kadar TÜV muayenesinde 2mm gibi düşük seviyeleri kontrolden kusursuz olarak geçirseler de 4mm altında özellikle ıslak zeminde yol tutuş ciddi anlamda kaybolur.
Ben kendi tecrübelerimde Özellikle Goodyear Eagle serisi Michelin Pilot sport serisi Ve nokian Hakka Z serisinden çok memnun kaldım. Gooodyearın yolu kavraması ve keskinliği. michelindeki komfordan ödün vermeden yol tutuş ve nokian ın ıslak performansı ciddi anlamda kalite hissiyatı veriyordu.
Ve maalesef Lassa nın alt seviyelerinden pirellinin p7 sinden memnun kalmadım. Maxxis maz1 ise gereksiz bir macera idi. Continental özellikle üst serilerinde çok üst seviye performans veren lastikler.
Lastik seçerken üreticinin sitesinde de yazılan lastik üzeri etiketlerine bakabilirsiniz. Bu etiketlerde yol sesi tüketimi ıslak performansı gibi veriler mevcut.
Üreticiler lastiklerin üzerindeki bilgilerle ilgili kafanıza takılacak herşeyi açıllayacak açıklamayı internet sitelerinde açıklamış. Bu içeriklere bakmakta fayda var.
Yine internette http://www.tyrereviews.co.uk/ gibi sitelere bakmak lazım.
Eğer çok ciddi yol yapıyor ve yakıtınızı düşürmenin yolunu arıyorsanız lastikler size yardımcı olabilir. düşük sürtünme direncine sahip enerji tasarruf lastikleri %10 kadar az yakıt tüketmenizi sağlayabilir. Özellikle alırken ağırlık kıyaslaması yapma şansınız olursa ( ben cep kantarı ile gidiyorum mağzaya) her 1 kg ağırlık tüketimde en az %5 fark yaratıyor. Bunun bir ileri boyutu lastik taban genişliğini azaltmak ancak güvenlik göz önüne alındığında çok mantıklı değil. son nokta ise hafif jantlar. piyasa da 17" ebadda 7 kilo altında jantlar bulunabiliyor. Ciddi tasarruf söz konusu. Hiç olmazsa bildiğimiz kapaklı sac jantlar bile nispeten hafifler. Çelik jant diye satılan alaşım jantlar aslında ciddi anlamda ağır oluyor.
Aracınız ton başına 100hp ve üzerinde ise ucuz lastiklere hiç girmeyin. 1200 kg 140hp bir aracın üzerine tanesi 125 liralık lastik takıp kelle koltukta gezmenin alemi yok.
Son olarak ister çok iyi bir araca sahip olun ister mütevazi bir aile aracı , kesinlikle güvenlik önleminizi alın ve aracınızı sorumlulukla sürün.
Hatalı olduğum kısım varsa veya ekleme yapmak isterseniz yorumlarda belirtebilirsiniz.
#OtoSeyir
Ben bu işi hala çözebilmiş değilim. Standart E53 lerde 17" varken benimki 19" ve baya geniş, çok yakışıklı tamam ama yol konforu kötü, kışlık lastik de Continental'da 1285€ gibi iç acıtıcı bir seviyede. Bizim şoförlere soruyorum onlar da pek biliyormuş izlenimi vermiyorlar:) Bir şeyi de almadan önce uzman olacak kadar araştırmam gerekmese sevineceğim:D
E53 dediğiniz x5 sanırım. Veya herhangi bir araçta donanım paketine göre jant ebadı değişebiliyor. Hatta paralel ithalat araçlara bazen aksesuar olarak değişik jant lastik koyabiliyorlar. sizin yapmanız servisten şase numaranıza göre Lastik ebadını öğrenmek. Malesef lastik ebadları arttıkça ve özellikle yanak ebadı inceldikçe lastik fiyatları uçuyor. kış lastiği olarak nokian tavsiye ederim. goodyear veya michelin de alternatif olabilir. ama öncelik finlilerin.
@ilkercom ben de Nokian alacaktım ama Kosova'da yok, en yakın en iyi seçenek Continental.
Yazınız için teşekkürler. Lastik işi derya deniz. Yeterli test verisi bulamadığımız için aynı, hatta farklı ebatlarda, eşin dostun memnun kaldığı lastik markası ve modelini seçiyoruz. Halbuki yabancı testlerde de görürüz ki aynı markanın aynı desene sahip iki farklı ölçüde lastiği farklı test sonuçları verebiliyor. Üzerine bir de arabasındaki farklı kusurların suçunu lastiklere yükleyen tüketici yorumları da eklenince doğru lastiği seçmek büyük oranda şansa kalıyor.
ben teşekkür ederim. okuyup vaktinizi ayırmışsınız.
evet çok geniş kapsamlı bir konu. Yazıya ekleme yapmayı unutmuşum. Ben aracı aldığımda üzerinde pirelli p7 vardı. Eski sahibi sağolsun sıfır alıp takmış kullanmamış bile. bi süre sonra frenler filan beni tatmin etmedi. gittim komple fren sistemini pist kullanımı için yapılanlarla değiştim. yine hoşuma gitmedi ama sineye çektik tabii 600 euro ödedik. sonra yol tutuşu kaybettik diyip arka amortisörleri değiştim. Yine aynı. sinirden arabayı satacaktım. Sonra bir tanıdık vasıtası ile nokian lastikleri aracıma taktım. O an anladım ki aracımın hiç kusuru yokmuş. pirelli yüzünden 2 amortisör ve 4 disk 4 balata parası verdim.
Ben bunu akışta kaçırmışım. Güzel bir çalışma olmuş. Elinize sağlık. 🙂
sağolun. okuduğunuz için teşekkürler.
Nitrojen yeşil tüplerden basılmadığı sürece kandırmaca o nitrojen cihazları bildiğin havayı basıyor boşuna para vermeyin.
Konu hortlayacak belki abi ama yani aldığım aracıma yeni jantlı lastik seti aldım lastikler v kanallıydı ve biraz hızlı kullandım fren tutmadı ve o lastikle durmadı ve gittim vurdum bir araca şimdi anlamadığım nokta v kanallılar sıkıntılı lastik türü mü ve değiştirmem gerekiyor mu acaba aynı aracı ve aynı jantı kullanacağım
v kanal şekli aslında bir dönem denemeydi. doğru tasarım olmadığını anlayınca majormarkalar bıraktı o deseni. şimdilerde 3. seviye firmalar deniyor. bu tip bir lastiğiniz varsa özellikle ıslak zeminlerde dikkat edin.
Teşekkür ederim abi valla bu saatten sonra açıkçası dikkatli olacağım peki ince yanak veya biraz daha kalın yanaklı lastik için şu an önerebileceğiniz fiyat açısındanda uygun lastik var mı acaba
ince yanak kalın yanak derken ? Ben şu sıralar goodyear Eagle F1 assymetric 5 kullanıyorum. Performans sınıfında en üst nokta bu hemen hemen. Genel olarak Nokian lastikleri beğeniyorum. Michelin kullanmadım pek. en azından tecrübe sahibi olacak kadar. Pirelli ve bridgestone da alt serilere girilmesini önermem. Bu markalar haricinde hankook veya kumho gibi markalar var. bunların da iyi serileri var. Daha ucuz markalara bakmayın.
Güzel bir jant aldım onun üstünde v kanallı ince yanak spor lastik vardi markayı şu an hatırlamıyorum jant biraz büyük biraz daha belki kalın alabilirim resim atıyorum 1 tane bendeki jant ve lastik
Bu lastiğin tutma ihtimali yok zaten.
V desenler aşırı yol sesi yapıyor
Anladım teşekkür ederim 🙂