Kütle Çekim Dalgaları
Bilim İnsanları Kütle Çekim Dalgaları İle Neden İlgilenir?
Astronomi tarihi boyunca, evrene elektromanyetik bir pencereden baktık. Birkaç on yıldır ise kendimize başka bir pencere açmaya çalışıyoruz: Kütle çekim penceresi. Elektromanyetik dalgaların aksine, kütle çekim dalgaları uzay zamanda çok küçük değişikliklere yol açar. Bunun sonucunda nesneler birbirine çok az yaklaşır veya uzaklaşır. Tüm bunlar Einstein’ın Genel Görelilik kuramı ile tahmin edilmiştir ve keşfedilmeleri teoriyi destekleyen bir kanıt sunar.
Bu da demektir ki, artık evreni gözlemlemek için sadece ışığa, yani o küçük foton parçacıklarına muhtaç değiliz. Göremediğimiz, hissedemediğimiz, ancak evrende önemli sonuçlara yol açan bazı olayları bambaşka bir kaynak, yani kütle çekim dalgaları yoluyla gözlemleyebileceğiz.
Bu durumu kafanızda canlandırabilmek için, 5 duyunuz haricinde başka bir duyu daha elde ettiğinizi düşünün. Evet, şu an elimize geçen şey tam olarak bu: Yepyeni bir duyu!
Kütle çekim dalgalarının kaynakları oldukça ilginçtir. En önemlileri nötron yıldızlarının veya karadeliklerin birbiri etrafında dolanmasıyla oluşur. Dolanma hareketi devam ettikçe uzaya kütle çekim dalgaları yayılır. Sistemden enerji ayrıldıkça yörüngeler daralır ve sonunda iki nesne birbiriyle vahşi bir şekilde çarpışır. Kütle çekim dalgaları gözlemleri ilerde bizlere farklı boyutlardaki sistemlerin dinamiklerini çalışma imkanı verecek.
11 Şubat’ta LIGO (Laser Interferometer Gravitational-Wave Observatory) karadelik çiftinden gelen kütle çekim dalgalarını tespit ettiğini açıkladı. Bu bir ilkti. Gözlenen iki karadelik de çıkarım yapabilmek için tespit edilmiş en devasa adaylardı. Araştırmacılar karadeliklerin oluşturduğu nesnenin kütlesinin ikisinin ayrı ayrı kütlelerinin toplamından az olduğunu gözlemledi. Bu demek oluyordu ki, aradaki inanılmaz büyüklükteki enerji (5000 süpernovaya denk) kütle çekim dalgaları olarak kaybolmuştu. Sadece bir ölçümden, fizik anlayışımıza katabileceğimiz yepyeni pek çok şey öğrendik. Astronomlar evrendeki kütle çekim dalgalarını anlayabilmek için daha fazla büyük olayla karşılaşmayı umuyor.
#akış #konudışı #kütleçekimi #gravitationalwaves #kütleçekimdalgaları #einstein #fizik #bilim
