Deprem Nedir? Türkiye ve Marmara'da Deprem

Merhabalar. #Deprem konusunda çok fazla teknik konulara girmeden, bilgi sağlamak amaçlı bu yazıyı hazırlıyorum. Amacım deprem bölgesindeki kişilerin daha bilinçli olması. Olabildiğince aklınızdaki sorulara cevap vermeye çalışacağım. Başlayalım.

• Deprem nedir? Neden oluyor?

Dünya'da yeryüzü ilk olarak milyarlarca yıl önce oluşmaya başladı. Pangea adı verilen bu büyük kıta daha sonrasında tektonik hareketlerle ayrılıp hareket ederek bugün ki dünya haritasını oluşturdu. Yani kıtalar aslında milyonlarca yıldır hareket halindeler. Magma üzerinde hareket ediyorlar. İşte bu hareketler fayları, dalma-batma zonlarını ve hareketin getirdiği depremleri oluşturmaktadır.

Kıtaların bu hareketleri bizim algılarımıza göre çok yavaş gerçekleşmektedir. Ayrıca yer yapısına bağlı olarak yer içinde bu hareket anında olmayıp direnç göstermekte ve enerji birikimi oluşturmaktadır. Bunu gerilen bir lastik gibi gözünüzde canlandırabilirsiniz. İşte bu biriken enerjinin boşalmasına deprem diyoruz.

• Türkiye Deprem ve Marmara Depremi

Öncelikle yukarıda bilgininde aklınızda şekillenmesi için türkiye'nin tektonik haritasını paylaşıyorum.

Harita gördüğünüz gibi arap ve afrika levhası Türkiye'yi aşağıdan sıkıştırmaktadır. Buna kaşılık Türkiye genel olarak batısaya doğru hareket etmektedir. Şimdi bu hareketler yılda yaklaşık 2.5cm gibi rakamlarda gerçekleşmektedir. Bu size aslında hareketin ne kadar yavaş olduğu konusunda fikir verebilir. Yalnız bu 2ç5cm dediğiniz gigaton gibi büyük bir kütleden bahsediyoruz. Yani muazzam bir enerji demektir bu.

Marmara depremine geçersek, haritadaki gibi kuzey anadolu fayının marmara denizinde devam eden kısmından bahsediyoruz. Bu fay bir kaç kola ayrılmaktadır. Beklenen marmara depremi bu fay üzerindedir.

• Marmara Depremi Ne zaman Olacak?

Öncelikle bu konuda kesin tarih veren kimseyi ciddiye almamalısınız. Çünkü bu konuda nice profesörler çalışmaktadır. Ancak bilimin elinin en sıkıştığı nokta yeterince veri olmamasıdır. Marmara depreminin yaklaşık 100 yıllık bir periyotu olmakla birlikte ne yazık ki iyi bir tahmin yapabilmek için yeterince verimiz yok. Zaten bundan 100 yıl önceki teknolojiyi düşünürseniz bunu iyi anlarsınız.

Bu durumlarla birlikte deprem için tarih aralığı verilebiliyor. Fayda biriken enerjinin tam olarak ne zaman boşalacığı kesin değil. 7.2, 7.3 gibi bir büyüklük bekleniyor. Bu büyük bir ihtimal olsa da parçalar halinde daha küçük büyüklüklerle de gerçekleşebilir.

Büyüklük demişken nedir bu büyüklük ve şiddet? Depremin etkileri 2 farklı skala ile incelenmektedir. Büyüklük; depremin cihazlarla ölçülen ve matematiksel olarak hesaplanan değeridir. Şiddet ise depremin yol açtığı yıkımın gözlemlenmesi ile ölçülür. Yani deprem ne kaar büyük olsa da, yapılar sağlamsa şiddeti düşük çıkacaktır.

Son gerçekleşen silivri merkez üssü olan 5.7 büyüklüğündeki marmaradaki deprem beklenen fay üzerinde gerçekleşti. Ancak deprem beklenen yerin batısında oldu. Bu durum, beklenen deprem noktasındaki gerilim açısından önemli. Etkisinin, beklenen depremi daha da yaklaştırdığı düşünülmektedir.

Depremin yapısı ve yapılması gerekenler konusunda da yazı hazırlamaya düşünüyorum. Bu yazı aslında biraz başlangıç oldu. Bu konu altında da sorularınızı sorabilirsiniz.